Historia taijiquan

Mistrz Chen XWang
Różne wersje początków taijiquan, oraz komu przypisywane jest zapoczątkowanie tej sztuki szerzej opisane są w artykule ” Mity taijiquan – spór o początek”

Dość klarownie jest tam opisane kiedy i w jakim celu zaczęto zmieniać i naciągać dość oczywiste fakty związane z początkiem taijiquan. Jedno jest niekwestionowane, wszystkie znane obecnie style taijiquan pośrednio lub bezpośrednio wywodzą się ze stylu chen. A chen taijiquan nierozerwalnie związany jest z rodziną Chen i wioską Chenjiagou. Opisując więc historie taijiquan, nie można pomijać zapisków przekazywanych w rodzinie Chen z pokolenia na pokolenie. Wielu sławnych mistrzów zapisało się w historii swoimi czynami, dla upamiętnienia których stawiano często kamienne płyty z opisem zdarzenia i ich bohaterów. W ten sposób przetrwała tez genealogia chen taijiquan. Poruszając się poprzez kolejne pokolenia mistrzów z rodowego drzewa genealogicznego możemy prześledzić historie stylu i dotrzeć do jego twórcy. 

Skrótowa historia taijiquan  rodu Chen


Chen Bu – postać na tyle ważna w rodzinie Chen, że od niego zaczyna się zapisywana historia klanu. Żył na przełomie dynastii Yuan (1271-1368) i Ming (1368-1644). W czasach pierwszego cesarza Ming, Hongwu (1368-1398) został przesiedlony wraz z rodziną i wieloma innymi mieszkańcami prowincji Shanxi do wyludnionego z powodu wojen i represji po upadku dynasti Yuan, hrabstwa Wen w prowincji Henan. Najpierw wraz z grupą, której był przywódcą i opiekunem, założył wioskę nazwaną jego imieniem Chen Bu Zhuang, która istnieje pod tą samą nazwą do dzisiaj. Po jakimś czasie przeniósł się jednak wraz z rodziną do wyżej położonej wioski Changyang, leżącej poza terenem zalewowym Żółtej Rzeki. Bardzo szybko zyskał w wiosce duży autorytet i poważanie dzięki rozbiciu bandy miejscowych rabusiów rezydujących w pobliskich górach, która od lat nękała mieszkańców wioski. Po rozbiciu bandy otworzył dla mieszkańców szkołę sztuk walki. Jako ekspert od pokoleń nauczanej w jego rodzinie sztuki zadbał, aby była ona częścią edukacji kolejnych generacji jego klanu. Szkoła stała się znana i ceniona w okolicy. Synowie i wnukowie Chen Bu kontynuowali tradycje ojców i wielu z nich pomyślnie zdawało egzaminy obejmując ważne pozycje w wojsku i administracji. Kierując oddziałami czegoś w rodzaju milicji ludowej, byli odpowiedzialni za prawo i porządek w regionie. Ponieważ wioska coraz częściej była kojarzona z klanem Chen, zajmującym w niej dominującą  pozycję z racji autorytetu i pełnionych funkcji, stopniowo stara nazwa Changyang została zastąpiona nazwą Chenjiagou. (Chen jia – rodzina Chen, gou – wąwóz).

Chen WangtingChen Wangting (1600-1680) nazywany również Zouting należał do dziewiątego pokolenia po Chen Bu. Od dziecka wykazywał duży talent do sztuk walki i w bardzo młodym wieku osiągnął wysoki poziom. Wychowany w dobrze sytuowanej rodzinie (ojciec i dziadek byli kimś w rodzaju sędziego i stróża prawa ) otrzymał staranne wykształcenie również w dziedzinie literatury i filozofii. Szybko zyskał sławę pogromcy licznych wówczas band polujących na karawany bogatych kupców w pobliskiej wschodniej prowincji Shandong. (był to okres schyłku dynastii Ming, czasy korupcji i bezprawia, więc rabujące kupców bandy były prawdziwą plagą tamtych czasów)  

Chen Wangting twórca taijiquan.
Gdy upadła dynastia Ming, jako wysokiej rangi oficer czynnie zaangażowany w obronę przed mandżurskimi najeźdźcami, aby uniknąć represji ze strony nowej władzy, schronił się u krewnych w wiosce Chenjiagou. Ukrywany przez miejscową społeczność, wiódł proste życie farmera, w wolnych chwilach studiując traktaty taoistyczne (księgę Huang Ting) i nauczając sztuki walki przyjaciół i członków rodziny. Wówczas to, zainspirowany filozofia taoistyczną, opracował unikalny system walki nazywany „Pierwotną Zasadą”. Zawarł w nim esencję istniejących wówczas stylów walki, które połączonył z rodzinnym przekazem, oraz nowatorską metodą zasad ruchu i strategii walki.

System zwany „Pierwotną Zasadą” opracowany został na podstawie;
 

Teorii i filozofii Yin-yang.
Ruch i przemiany yin yang rodzą się z bezruchu – Wuji. Yin i yang pozostają w ciągłym ruchu i dynamicznej równowadze. Wszelkie ruchy form zostały podporządkowane tej zasadzie. Twardość i miękkość, pustka i pełnia, ruchy zamykające i otwierające, napięcie i rozluźnienie, wewnętrzne i zewnętrzne, te przeciwieństwa nawzajem się przeplatają stanowiąc o skuteczności w generowaniu siły i utrzymaniu równowagi. Yin i Yang musza być zrównoważone. Gdy jeden aspekt przeważa wówczas ruch nie jest pełny, kompletny. Zrozumienie i urzeczywistnienie tej zasady w praktyce umożliwia, jak głosi słynne powiedzenie taijiquan, że „siła czterech gram może przeciwstawić się sile tysiąca kg.” 

Technikach daoyin i tu-na.
Daoyin oznacza prowadzenie, kierowanie energią w ciele, tu-na oznacza gromadzenie i wyrzucanie energii. Techniki te związane z koncentracją umysłu i pracą z oddechem, były opisywane w wielu traktatach taoistycznych i od stuleci obecne w kulturze i świadomości społeczeństwa. Taijiquan przywiązując dużą wagę do wewnętrznej koncentracji umysłu, opanowaniu oddechu i kierowania wewnętrzną energią qi, pozostaje w ścisłym związku z technikami daoyin i tu-na. 

Teorii meridianów i krążeniu wewnętrznej energii Qi.
Znana była już wówczas teoria jingluo (ścieżek krążenia wewnętrznej energii w ciele) oraz jingmai (punktów akupunkturowych). Chen Wangting opracował zasadę generowania spiralnego ruchu z Centrum dantien i kierowania energii wewnątrz ciała poprzez główne kanały energetyczne, aż do palców dłoni i stóp. Ruch energii pobudzany jest skrętami bioder i poprzez delikatne skręty pozostałych stawów rozprowadzany po całym ciele. Powiązanie zewnętrznego ruchu ciała z wewnętrznym krążeniem energii dawało możliwości kumulacji i eksplozyjnego wyładowania siły całego ciała, oraz neutralizowania zamierzeń przeciwnika w zarodku poprzez kontrolę jego Centrum, zanim rozwinie on pełny ruch. Ilustruje to inne powiedzenie taijiquan  „jeżeli przeciwnik się nie porusza, ja tez się nie poruszam, jeżeli on się poruszy, ja jestem pierwszy” 

Opracowanym przez Qi Jiguang  „Kanonie walki na pieści”
Qi Jiguang (1528-1587) słynny generał i strateg epoki Ming. Zasłynął dzięki swojej strategii odparcia inwazji Japończyków, którzy zamierzali podbić Chiny. Jego strategia polegała na symulowaniu słabości, ustępowaniu i wciąganiu przeciwnika w głąb kraju osłabiając jego czujność, a następnie rozbiciu go nagłym zdecydowanym atakiem. Generał Qi Jiguang opracował i wydał księgę zatytułowaną  „Ji Xiao Xin Shu” (Nowa księga efektywnej metody walki) w której opisał swoje zasady efektywnej strategii walki. Jednym z najsłynniejszych jej rozdziałów był „Kanon Sztuk Walki” (Quan Jing) w którym opisał zestaw złożony z 32 form  wybranych z 16 wiodących stylów walki. Chen Wangting zaadoptował do swego systemu zasadę neutralizacji i ukrywania siły w pozornej miękkości. Ta zasada stała się podstawą strategii walki taijiquan, gdzie miękkie, neutralizujące ruchy wchłaniają ataki przeciwnika, a gwałtowny kontratak fajing wyprowadzany jest w najmniej dogodnym dla przeciwnika momencie. 

Rodzinnym przekazie długiej pięści, armatniego boksu i form z bronią
Trudno obecnie określić w jakim stopniu Chen Wangting zachował formy przekazywane od czasów przodka Chen Bu. Na pewno zmodyfikował sposób ich wykonywania zgodnie z zasadami chansi jing (generowania spiralnego ruchu). Po zbadaniu rękopisów rodziny Chen i po porównaniu ich z "Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga" i "Taizu Xia Nan Tang" (styl walki "długa pięść Taizu") Tang Hao odkrył, że dwadzieścia dziewięć postaw "Stylu Długiej Pięści" można znaleźć w "Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga" a jedenaście w "Taizu Xia Nan Tang"; jeśli chodzi o "Kanon Sztuki Walki" oraz pięć układów (form) "Trzynastu Postaw", dwadzieścia spośród nich można znaleźć w "Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga" a dziewięć w "Taizu Xia Nan Tang". Dlatego też Tang Hao podejrzewał, że "Taizu Xia Nan Tang" wraz z "Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga" stały się podstawą sztuki walki bez broni rodziny Chen. Według Tanga pozostałe techniki zostały stworzone przez Chen Wangtinga, wyjąwszy z tego techniki włóczni oraz kija (które, zgodnie z "Wersją Wenxiu" nie były oryginalnymi technikami rodziny Chen). 

System walki stworzony przez Chen Wangtinga zawierał:
  • Pięć lu (sekwencji ruchów) tzw."Trzynastu Postaw"
  • Dwie formy wybuchowych pieści (paochiu – tzw. armatni boks)
  • Formę changquan (tzw. „ długa pięść - zestaw zawierający 108 form),
  • Metody treningu z partnerem (tzw. tui shou ‘pchające ręce”)
  • Formę „Przyklejonych włóczni” (ćwiczone w parach zestawy pchnięć i neutralizujących zasłon wykonywanych bez utraty kontaktu z bronią partnera.)
  • Formy z bronią (miecz, szabla, włócznia, halabarda, podwójne szable)
  • Formy i ćwiczenia wzmacniające (długi drąg, kula i inne)
cd. historii wkrótce.